ΛΙΜΝΗ ΞΥΝΙΑΔΑ: ΜΙΑ ΑΔΟΞΑ ΧΑΜΕΝΗ ΛΙΜΝΗ (facebook, 21-1-2019)
Η λίμνη Ξυνιάδα βρισκόταν σε υψίπεδο 470 μέτρων και κάλυπτε κατά τη χειμερινή περίοδο μια έκταση 31.600 στρεμμάτων. Το βάθος των νερών της ήταν 4 μέτρα και το ύψος της στάθμης της ιλύος στον πυθμένα της ανερχόταν στα 3,5 μέτρα. Το οικοσύστημά της ήταν σημαντικό, ιδιαίτερης οικολογικής αξίας, με παραλίμνιο υδροχαρές δάσος, καλαμιώνες, δύο νησάκια στο μέσον της λίμνης, συνολικού εμβαδού 600 στρεμμάτων, παραλίμνιους βοσκότοπους (τα λεγόμενα τσαίρια), πλούσια πανίδα (κυρίως ιχθυοπανίδα και πτηνοπανίδα) και χλωρίδα. Η ζωή των κατοίκων που διαβιούσαν στα χωριά γύρω από τη λίμνη, ήταν προσαρμοσμένη στο ιδιαίτερο περιβάλλον (φυσικό, κοινωνικό, οικονομικό), που δημιουργούσε η λίμνη. Ήταν δε ιδιαίτερη και περίεργη η οργάνωση της ζωής των παραλίμνιων εκείνων κοινωνιών, η μελέτη των οποίων, πιστεύω, ότι χρήζει ειδικής κοινωνιολογικής έρευνας, έστω και «κατόπιν εορτής».
Η αποξήρανση της λίμνης ξεκίνησε τη δεκαετία του ’30, διεκόπηκε, ουσιαστικά, κατά τον πόλεμο του ’40 και ολοκληρώθηκε τη δεκαετία του ’50. Με το που άρχισαν τα έργα, εμφανίσθηκαν και οι πρώτες οδυνηρές συνέπειες.
Την 1η Ιουλίου του 1942 μετρήθηκε θερμοκρασία 42ο C υπό σκιάν (θερμοκρασία που δύσκολα εμφανιζόταν στην περιοχή), ενώ την Πρωτοχρονιά του 1943, η θερμοκρασία κατέβηκε στους -20ο C (επίσης, σπάνια για την περιοχή θερμοκρασία). Δηλαδή με το που εξαφανίσθηκε η λίμνη, το κλίμα της περιοχής έχασε την ηπιότητά του (τα στοιχεία αυτά αποτελούν προσωπικές μετρήσεις του κ. Δημήτρη Παπαλέξη, κατοίκου της περιοχής και τεχνικού βοηθού κατά την κατασκευή του έργου αποξήρανσης της λίμνης «Ξυνιάδα»).
Διαμορφώθηκε, επίσης, ένα φτωχό αγροτικό περιβάλλον, «ποτισμένο» με φωτοχημικά δηλητήρια, χωρίς φυσικά χλωρίδα και πανίδα.
Οι αποστραγγιστικές τάφροι που δημιουργήθηκαν, απήγαγαν τα νερά σε παρακείμενο χείμαρρο κι αυτός με τη σειρά του τα έριχνε στον Πηνειό ποταμό (τον οποίον φυσικά ρύπαινε), για να καταλήξουν στο Αιγαίο πέλαγος. Τα αποδημητικά διαχειμάζοντα πουλιά, φυσικά, δεν ξανάρθαν και η πανίδα της λίμνης χάθηκε για πάντα.
Η πλούσια όμως σε θρεπτικά στοιχεία ιλύς του πυθμένα της λίμνης, αποτέλεσε καλό έδαφος υποδοχής των καλλιεργειών, η γονιμότητα του οποίου κράτησε λίγα μόνον έτη. Μετά την εξάντλησή του από την υπερεντατική καλλιέργεια, απαιτούνταν πλέον τεράστιες ποσότητες λιπασμάτων για να διατηρηθεί υψηλή η φυτοπαραγωγική του ικανότητα.
Τελικώς, από την όλη κατάσταση, λίγοι ήταν εκείνοι που βγήκαν πραγματικά ωφελημένοι (οι τοπικές κοινωνίες θεωρητικά ωφελήθηκαν, διότι τους προσφέρθηκε γη για καλλιέργεια). Μα και αυτοί, κατά τα πρώτα μόνον έτη, που ακολούθησαν την αποξήρανση της λίμνης. Μετά, πλήρωσαν τις συνέπειες των άστοχων, δυναμικών και χωρίς φειδώ ανθρώπινων ενεργειών πάνω στη φύση.
